Τα Αξιοθέατα του Αργασίου

Πύργος Δομενεγίνη

Πύργος Δομενεγίνη

Ο Πύργος του Δομενεγίνη, που υψώνεται ακόμη στη θέα του Αργασίου, υπήρξε για αιώνες ένα από τα πιο εμβληματικά αρχοντικά της Ζακύνθου και ταυτόχρονα ένας τόπος όπου η μυστικότητα της Φιλικής Εταιρείας βρήκε ασφαλές καταφύγιο. Η οικογένεια Δομενεγίνη κατάγεται από τη Βενετία και, σύμφωνα με την παράδοσή της, έλκει την καταγωγή της από τον δούκα Δομένικο Σύλβιο του 11ου αιώνα, ο οποίος είχε πολεμήσει τους Νορμανδούς στο Δυρράχιο. Μετά την άλωση του Χάνδακα το 1669, οι Δομενεγίνη βρέθηκαν στη Ζάκυνθο, εγγράφηκαν στο Libro d’Oro το 1741 και απέκτησαν ισχυρά προνόμια που διατήρησαν την κοινωνικοπολιτική τους επιρροή ως τις αρχές του 20ού αιώνα.

Ο ίδιος ο πύργος υπολογίζεται ότι οικοδομήθηκε γύρω στα μέσα του 16ου αιώνα, εποχή που οι συνεχείς πειρατικές επιδρομές ανάγκασαν πολλές ζακυνθινές οικογένειες να οχυρώσουν τις εξοχικές τους εγκαταστάσεις. Έτσι, το αρχικό κτίσμα διέθετε πολεμίστρες και υψηλούς τοίχους, διασφαλίζοντας την προστασία των αριστοκρατών και των εργατών της περιοχής. Με την πάροδο των καιρών, όταν η βενετική κυριαρχία σταθεροποιήθηκε, το φρούριο απέκτησε την όψη πολυτελούς εξοχικής έπαυλης, όπου οργανώνονταν δεξιώσεις, οικογενειακές γιορτές και πολιτικές συναθροίσεις της τοπικής αριστοκρατίας. Κατά τη διάρκεια της Βρετανικής Περιόδου, ο πύργος του Δομενεγίνη έγινε σημείο αναφοράς των κοσμικών κύκλων της Ζακύνθου, καθώς στολίστηκε με έργα τέχνης και πολύτιμα έπιπλα που μαρτυρούσαν την αίγλη και τον πλούτο των ιδιοκτητών του. Εκεί επίσης φιλοξενήθηκαν κατά καιρούς λόγιοι όπως ο Νικολός Ούγος Φόσκολος (Ugo Foskolo) , και ο Εθνικός Ποιητής Διονύσιος Σολωμός.

Η πιο καθοριστική καμπή για την ιστορία του πύργου ήρθε στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν ο αγώνας της Φιλικής Εταιρείας άρχισε να οργανώνεται και στη Ζάκυνθο. Η οικογένεια Δομενεγίνη θέλοντας να αποπροσανατολίσει την βρετανική διοίκηση που ήταν αρνητικά προσκείμενη στην ελληνική επανάσταση, οι πατριωτικές της διαθέσεις την οδήγησαν να διαθέσει το οίκημα για τις συνωμοτικές συναντήσεις των Φιλικών, οι οποίοι προετοίμαζαν τον ξεσηκωμό. Σε αυτό το πλαίσιο, αποφασίστηκε να καλλιεργηθεί η φήμη ότι ο πύργος ήταν στοιχειωμένος, ώστε οι περαστικοί να αποφεύγουν την περιοχή. Έτσι γεννήθηκε ο μύθος του «διαολόσπιτου»: οι αγωνιστές, θέλοντας να περιφρουρήσουν από τα αδιάκριτα μάτια την μυστική τους δράση, πετούσαν πέτρες από τα παράθυρα ξαφνικά στους περαστικούς, δημιουργώντας θόρυβο και πανικό. Οι τρομαγμένες κραυγές για «παρουσία πνευμάτων» διαδόθηκαν μεθοδικά, με αποτέλεσμα η περιοχή να αποκτήσει τη φήμη του καταραμένου τόπου και να διαφυλάσσεται πλήρως η ασφάλεια των συνωμοτικών συναντήσεων.

Σε έναν από τους καίριους χώρους του πύργου κρατήθηκαν τα πολεμοφόδια και τα εφόδια των Φιλικών, ενώ από την παραλία μπροστά του αναχώρησε κρυφά ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης για τη Μάνη. Ήταν η στιγμή που η μυστική δράση θα αποκτούσε αληθινό αντίκρισμα, οδηγώντας στην έναρξη της ελληνικής Επανάστασης στον Μοριά. Με τις επιχειρήσεις αυτές και την κρυφή στρατολόγηση εθελοντών, ο πύργος τού Δομενεγίνη έμεινε χαραγμένος στη συλλογική μνήμη της Ζακύνθου ως ο τόπος που υπηρέτησε ταυτόχρονα την κοσμική ζωή της αριστοκρατίας και τον εθνικό σκοπό της ελευθερίας.

Οι σεισμοί που ακολούθησαν στις δεκαετίες εκείνες προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στο κτίριο, όμως φαίνεται πως αυτό λειτούργησε υπέρ της απόκρυψης των δραστηριοτήτων της Φιλικής Εταιρείας. Η οικογένεια μετακίνησε τα αξιόλογα αντικείμενα στα άλλα αρχοντικά της, επικαλούμενη οικονομικές δυσκολίες για την επιδιόρθωση του πύργου, ενώ στην πραγματικότητα διευκόλυνε τους αγωνιστές που επιθυμούσαν να συνεχίσουν αθέατοι το έργο τους.